Snel, Efficiënt en Harteloos.

Trots op Nederland, het is een gevoel dat de laatste jaren weer aan kracht wint. Nationalisme is in opkomst, met populisme en protectionisme in het kielzog. De burger verwacht van de overheid dat zij de Nederlandse belangen goed behartigd, en indien dit niet op korte termijn gedaan wordt, wordt zijn genadeloos afgestraft. Het vertrouwen in de Nederlandse overheid is over het algemeen niet hoog, maar de burgers verwachten wel veel van haar, zoals is gebleken uit het rapport van 21minuten.nl.(1)

Deze verwachtingen en “opvliegendheid” van de Nederlandse bevolking is onder andere te verklaren door de voortzettende individualisering en informatisering. Het internet verbindt ons allen en geeft ons een gevoel van keuzevrijheid en gelijkwaardigheid. Dat in het ongedigitaliseerde deel van de maatschappelijke structuur, met name de overheid(sdiensten), er nog steeds spraken is van een overheid en een onderdaan, brengt voor de burgers wantrouwen met zich mee. En om dit wantrouwen weer weg te nemen en een gevoel van gelijkwaardigheid te creëren, is de overheid begonnen met te digitaliseren.

Om dezelfde reden digitaliseert de rechtspraak ook. Door wetten en uitspraken op het internet te zetten, zijn ze in principe gedemocratiseerd, oftewel overal en voor iedereen bereikbaar gemaakt. Daarnaast kan digitalisering ook er voor zorgen dat de rechtspraak sneller, effectiever en efficiënter wordt; een groot pluspunt, aangezien er al jarenlang geklaagd wordt over de bureaucratische logheid van het systeem.

Als een digitaal rechtssysteem, e-justice gedoopt, zulke voordelen met zich meebrengt, waarom kijken veel mensen er dan met wantrouwen naar? Hebben de sciencefiction boeken, waarin harteloze computersystemen niet meer kijken naar de persoonlijke situatie van de aangeklaagde, dan zo’n grote invloed gehad? Of is de angst op werkelijke problemen gebaseerd en kan e-justice ertoe leiden dat het toch al relatief lage vertrouwen in ons rechtssysteem omslaat in goed gemotiveerd wantrouwen?(2)

De alomvattende vraag die hieruit voortkomt, is tevens de hoofdvraag van dit artikel, namelijk: tot welke grens is de digitalisering van de rechtspraak wenselijk?

Hoe Privacy haar laatste adem uitblies.

Het siert mij niet. George Orwell en zijn ‘1984’ zijn al te vaak aangehaald als het gaat om privacy-issues, toch kan ik het niet laten om zijn schrikbeeld even de revue te laten passeren. De techniek heeft ons links en rechts ingehaald en de mogelijkheden voor een vrijwel alomvattende Big Brother-samenleving liggen voor het oprapen. Dit artikel gaat over een techniek die al sinds de jaren ’60 bekend is maar waar men, door de combinatie met nanotechnologie en satellietnavigatie, nu echt het potentieel van in begint te zien. De vraag is hoe ver we het laten komen; aan de technische mogelijkheden zal het in ieder geval niet liggen…

Just in Time

Vraag aan tien Nederlanders hoe het met ze gaat, het antwoord is steeds vaker ‘druk druk druk.’ Dertig jaar gelden was het antwoord op deze vraag nog gewoon het ‘gaat goed’ of ‘het gaat slecht.’ Een paradoxaal verschijnsel als je bedenkt dat in deze tussentijd de informatietechnologie is ontwikkeld en deze voor steeds meer tijdbesparende machines in onze samenleving heeft gezorgd.

Van bellen, emaillen en internet werd verwacht dat zij tijdbesparend zijn. Waarom dan die overvolle agenda’s? Steeds meer gebruiken wij de ICT om deze drukke agenda’s af te werken of zijn onze agenda’s zo druk geworden door de ICT?

Bovendien kent het tijdstip waarop wij deze handelingen uitvoeren geen grenzen meer. Het Internet is immers altijd bereikbaar en de trend is dat de mens ook steeds meer bereikbaar is voor het Internet. Als gevolg van de informatisering is ons tijdritme aan het veranderen.

Zijn wij in staat om in deze 24-uurs samenleving nog een grens voor onszelf te stellen? Kunnen wij de informatie die de nieuwe technologie voortbrengt nog verwerken?

Met andere woorden: Leidt informatisering tot stress?

Cyberseks

Onlangs las ik een artikel waarin bekend werd gemaakt wat de populairste zoekopdrachten van 2006 waren bij Google. Wereldwijd waren dat respectievelijk; Bebo, MySpace en World Cup. Wat mij daarbij opviel was het woord dat ontbrak: Sex. Na nader onderzoek bij Google Trends ontdekte ik dat sex weldegelijk het meest gezochte woord op Google was. Blijkbaar is seks op het internet een maatschappelijk ‘grensgebied’, waar nog veel onduidelijkheid over bestaat. In dit artikel zal ik proberen te achterhalen waarom cyberseks zo populair is, en welke gevolgen dat heeft. Klopt het dat men door het internet gemakkelijker een grens overgaat?

Wordt ons leven bepaald door de tirannie van de technologie?

In hoeverre leven we in een technologisch gedetermineerde samenleving? Wat stelt de grenzen aan de invloed van de informatietechniek? Zijn dat de technische mogelijkheden of zijn het de grenzen die wij als samenleving stellen?

Logischerwijs kan technologisch determinisme niet bestaan, want achter iedere technologische uitvinding ligt een maatschappelijke noodzaak of vraag. De ontwikkelaars van technologieën komen niet ineens met een nieuw idee, hieraan ligt een probleem of vraag van de maatschappij ten grondslag. De technologie die ontwikkeld wordt, vormt de oplossing of speelt in op de vraag van de maatschappij. Als er op deze vraag wordt gereageerd, gebeurt dit dus vanuit de sturing van de maatschappij, dus is er sprake van sociaal determinisme. Het is de maatschappij die stuurt en bepaalt welke uitvindingen er ontstaan door de behoefte en het is niet de technologie die met zijn uitvinding de behoefte van de maatschappij bepaalt of schept.

Einde aan grensverlegging Microsoft

“Bill Gates is al elf jaar lang de rijkste man ter wereld, van 1996 tot en met 2007 […]. Zijn vermogen wordt in 2007 geschat op 56,0 miljard dollar. Volgens een schatting bezit hij in zijn eentje meer dan de armste 50% van de wereldbevolking samen. […] Er wordt gespeculeerd dat Bill maar een klein deel van zijn mega kapitaal aan zijn familie nalaat, in totaal ruim 1 miljard, de rest zal gaan naar verschillende goede doelen”.

Zo wordt Bill Gates, medeoprichter van Microsoft, beschreven op Wikipedia.(1) Dat Gates zo rijk is geworden, is niet gek als je kijkt naar de ontwikkelingen van zijn bedrijf Microsoft. In 2004 telt het bedrijf 57.000 werknemers en in 2005 is Microsoft goed voor een beurswaarde van 277,2 miljard dollar. (2) De omzet van 2003-2004 bedroeg maar liefst 358 miljard dollar, waarvan ‘slechts’ 8,2 miljard dollar winst.(30)

Hoe heeft Microsoft zo groot kunnen worden? Sinds 1994 is Microsoft de grootste op de softwaremarkt voor besturingssystemen. (29) Een besturingssysteem is ‘de basis van de software die op een computer staat. Het besturingssysteem zorgt ervoor dat de gebruiker interactie kan hebben met de hardware’. (30) Elk computer kent dus een besturingssysteem en in 2003 is Microsoft Windows het besturingssysteem dat op 95% van alle computers te vinden is.(4)

Informatisering in Zuid-Afrika

Pas begin jaren ’70 is de eerste televisiezender in Zuid-Afrika geïntroduceerd. De reden waarom de televisie pas zo laat is geïntroduceerd is dat de overwegend blanke regering de televisie zag als een bedreiging voor het regime. Door de televisie zou de regering de controle kwijt raken over radio en televisie. De censuur zou in gevaar komen, en de zwarte bevolking zou kunnen emanciperen.(1) In 1971 kwam er pas toestemming voor een televisie service. Er werden twee zenders geïntroduceerd voor de blanke bevolking en één voor de zwarte bevolking. Pas in 1981 kwam er nog een nieuwe zender in een aantal volkstalen. Maar er waren nog steeds grote groepen uitgesloten van televisie gebruik, doordat er geen zender was die in hun taal uitzond. De afgelopen jaren zijn er veel nieuwe zenders geïntroduceerd en inmiddels is Zuid-Afrika inmiddels aangesloten op de grote televisie netwerken. (2)

Radio is het meest geliberaliseerde medium in Zuid-Afrika. De radio is altijd het medium geweest dat het minst onder de censuur geleden heeft. Er zijn op dit moment ontelbaar veel radiostations in Zuid-Afrika. Een inwoner van Johannesburg bijvoorbeeld, heeft de beschikking over meer dan 40 radiozenders. (3)

Ook de telefoon is goed geïntegreerd in Zuid-Afrika. Op dit moment zijn er 41,3 miljoen mobiele telefoons in gebruik. (4)

Ten slotte een heel belangrijk medium in de huidige informatiesamenleving: het internet. De volgende tabel zal ons meer over internet vertellen in Zuid-Afrika.

Internetgebruikers Zuid Afrika

Jaar	Gebruikers	Populatie	% Pop.
2000	2,400,000	43,690,000	5.5 %
2001	2,750,000	44,409,700	6.2 %
2002	3,100,000	45,129,400	6.8 %
2003	3,283,000	45,919,200	7.1 %
2004	3,523,000	47,556,900	7.4 %
2005	3,600,000	48,861,805	7.4 %
2006	5,100,000	49,660,502	10.3 %

Zoals u ziet in de laatste kolom is het aantal internetgebruikers de afgelopen 7 jaren sterk gestegen, bijna verdubbeld zelfs. Maar het is ook opmerkelijk dat in 2006 maar 10.3% van de bevolking van Zuid-Afrika, dus maar 5,1 miljoen mensen, gebruik maakte van internet.(4) Ter vergelijking, in Nederland op datzelfde moment maakten 14,6 miljoen mensen gebruik van internet. Dit is 88.4% van de gehele Nederlandse bevolking.(5) De integratiegraad van internet in Zuid-Afrika is heel laag in verhouding met de westerse landen.

Het is zeer opmerkelijk dat de andere media wel goed geïntegreerd zijn in Zuid-Afrika, en het internet niet. Ik vraag mij af welke redenen er zijn voor dit verschijnsel. Daarom zullen er in dit artikel de volgende vragen worden beantwoord:

Waarom ligt het percentage internetgebruikers in Zuid-Afrika zo laag, in verhouding met de westerse landen en in verhouding tot de andere media?

Heeft de Zuid-Afrikaanse overheid maatregelen getroffen om de verspreiding van internet te verhogen?

Welke maatregelen zijn dat?

Het Netwerk is de Vrije Boodschap

De wereld van het World Wide Web heeft ons een ongekende nieuwe vrijheid toegeworpen. De mogelijkheden die het internet ons biedt zijn oneindig. Het internet wordt ook wel de technologische basis voor de organisatorische vorm van het informatietijdperk: het netwerk, genoemd.(1) Een netwerk is een opgebouwd stelsel van verbindingen tussen onderling verbonden knooppunten. Netwerken hebben in elke periode van tijd al plaatsgevonden. Maar in onze tijd is de vorm een stuk veranderd door de opkomende technologieën en spreken wij daarom tegenwoordig over informatienetwerken. Daarnaast gaat informatisering gepaard met individualisering. De moderne maatschappij hecht steeds meer waarde aan individuele vrijheid en open communicatie. De mens is steeds meer op het individu gericht dan op het gemeenschappelijke gevoel. Dit betekent niet dat het maatschappelijke leven vervalt, want internet draagt juist bij aan een sterke intensivering van het maatschappelijke leven met de netwerken om ons heen en uitbreiding van onze sociale contacten. Internet leidt dus niet tot een sociaal isolement maar kan bepaalde andere sociale activiteiten wel eens gaan vervangen. Een ander gevolg van informatisering is een nieuwe vorm van maatschappelijke betrekkingen. Dit gevolg is aan te duiden als horizontalisering.(2) Het belang van onderhandelen neemt toe en de kracht van bevelen neemt af. De hiërarchieën verdwijnen in zekere mate en markten en netwerken nemen daarvoor de plaats in. Castells(1996) stelt zelfs dat horizontale netwerken de basiseenheden van de maatschappij zijn geworden. Ook deze ontwikkeling geeft het individu de mogelijkheid toe te doen aan de behoefte van meer individuele vrijheid en meer open communicatie. En deze behoeftes kunnen we in steeds grotere mate kwijt op het internet. Daar waar de vrijheid van meningsuiting geen grenzen heeft. Internet biedt een ongekende vorm van privacy, identiteit en anonimiteit in de informatiemaatschappij.
De democratische rechtstaat waarin wij leven bracht ons al de grondwettelijk gegarandeerde vrijheid van meningsuiting, internet bracht de uitbreiding daarvan. Wat zijn in werkelijkheid de mogelijkheden tot meningsuiting op internet? Wat zijn de gevaren en welke grenzen worden er gesteld om deze gevaren te beperken?